Eten kan ons ziek maken!
Tegenwoordig moet alles snel gaan. We hebben geen tijd meer om in de keuken te staan, en zelfs de maaltijd moet niet al te lang duren. We eten patat, pizza’s en allerlei kant-en-klaarmaaltijden. Lekker snel uit de magnetron. We zijn zelfs zo gemakzuchtig geworden dat we naar het werk niet eens ons eigen eten meenemen. We kopen allerlei broodjes met kaas, vlees, kip, kroket enz. En tussendoor drinken we ook nog eens heel veel koffie, cola en allerlei andere koolzuurhoudende dranken. Ook drinken we ’s avonds en in de weekends flink wat alcohol. Eigenlijk vinden we maar één ding belangrijk: ons eten en drinken moet lekker zijn. Maar dat is wel een verkeerd uitgangspunt, want op termijn worden we er ziek van. En volgens Ayurveda is dat niet meer dan logisch. Hoe dat zit? Dat wil ik hier uitleggen aan de hand van een paar Ayurvedische basisprincipes.
Veel voedsel is tamasisch
Ayurveda maakt een mooi onderscheid in voedsel. Voedsel is volgens Ayurveda sattvisch, rajasisch of tamasisch. Sattvisch voedsel is het beste voedsel voor ons. Het is voedend en gemakkelijk te verteren. Het zorgt voor een gezond en vitaal lichaam en een kalme, heldere en creatieve geest. Het geeft kracht, energie, moed en zelfvertrouwen.
Sattvisch voedsel is onbespoten, vers voedsel dat op liefdevolle wijze is bereid. Ghee, vers fruit en verse groenten, granen (met name bruine en witte basmatirijst), linzen, mungbonen, sesam-, kokos- en olijfolie zijn uitstekende sattvische voedingsmiddelen. Sattvische specerijen zijn o.a. kaneel, kardemom, koriander, komijn, venkel, gember en geelwortel.
Rajasisch voedsel ligt zwaar op de maag. Het is voedsel dat meestal te heet of te koud, te vet of te droog, te zout of te zuur is. De geest wordt er onrustig, wat agressief en emotioneel van. Uien, pepers, radijs en knoflook hebben bijvoorbeeld een rajasisch effect op onze geest.
In tamasisch voedsel zit nauwelijks of geen energie. Lichaam en geest worden er traag en loom van. De geest kan er ook verward van raken en gewelddadige trekjes krijgen. Helaas is voedsel tegenwoordig vaak tamasisch. Het wordt geproduceerd met behulp van kunstmest, hormonen, antibiotica en allerlei gifstoffen waarmee ongedierte en ziekten worden bestreden. Ook worden er allerlei chemische stoffen aan toegevoegd, zoals smaak- en conserveringsmiddelen. Als we dit voedsel eten, komt dus tegelijkertijd ook gif ons lichaam binnen. Ons spijsverteringsvuur (de agni) raakt hierdoor verzwakt waardoor het voedsel niet goed verteerd kan worden. De lichaamsweefsels (de dhatu’s) krijgen dan te weinig voeding en ons lichaam wordt vergiftigd en raakt verzuurd. En daar worden we ziek van.
Tamasisch voedsel is o.a. gefermenteerd en bevroren voedsel en voedsel uit blik of uit de magnetron. Hoe meer het voedsel is bewerkt, des te tamasischer het is. Ook vlees, gevogelte, vis en ei zijn tamasisch. Evenals kliekjes, alcohol en chemische medicijnen (o.a. de pil). Veel zoetigheden zijn tamasisch, evenals koffie en thee.
Verkeerde voedselcombinaties
Volgens Ayurveda moeten we ook goed opletten welk voedsel we combineren. Voedsel kan prima voor ons zijn als we het apart eten, maar in een bepaalde combinatie kan het zelfs slecht zijn voor ons. Het kan ons spijsverteringsvuur aantasten. Dat wil zeggen dat de enzymen die nodig zijn om het voedsel te verteren, dan niet goed meer werken. Daardoor kan er onverteerd voedsel (ama) ontstaan en dat leidt dan weer tot fermentatie en toxinen en verzuring.
Een heel slechte voedselcombinatie is bijvoorbeeld banaan met melk. Ook meloen met melk is niet goed. Het maagzuur dat nodig is voor de vertering van de meloen, zorgt er bijvoorbeeld voor dat de melk gaat klonteren.
Fruit kunnen we het beste altijd apart eten, maar ook yoghurt. Yoghurt is moeilijk te combineren. We moeten het absoluut niet eten met fruit, maar ook niet met kaas, eieren, of melk. Gistbrood met melk is ook een slechte combinatie, evenals tomaat met komkommer. Vetten en suikers kunnen ook beter niet worden gecombineerd en zo zijn er nog wel meer combinaties te noemen.
In het algemeen kunnen we zeggen dat ons spijsverteringssysteem van dergelijke voedselcombinaties in de war raakt. En als we vaak zulke combinaties eten, dan leidt dat uiteindelijk tot allerlei ziekten.
Wat voor de een goed is, is voor de ander slecht
Kenmerkend voor Ayurveda wat betreft voeding is de opvatting dat wat voor de een goed kan zijn, voor de ander soms slecht is. Een Ayurvedisch arts onderzoekt dan ook altijd eerst wat voor type iemand is, voordat hij een voedingsadvies gaat geven. Ayurveda onderscheidt drie constitutietypen, Vata, Pitta en Kapha, en stelt dat we moeten eten in overeenstemming met ons constitutietype. Als we dat doen, dan kan het spijsverteringsvuur het beste zijn werk doen.
Als je een Vata-type bent, dan is warm voedsel bijvoorbeeld uitstekend voor je, maar alles wat koud en droog is, juist niet. Voor Pitta-typen geldt dat ze voorzichtig moeten zijn met voedsel dat erg gekruid is en Kapha-typen moeten weer oppassen met slijmvormend voedsel, zoals melk en kaas. Dit zijn maar een paar voorbeelden, maar het geeft wel aan dat Ayurveda wat voedingsadviezen betreft heel anders te werk gaat dan reguliere artsen en diëtisten.
Hoe gaan we met onze maaltijden om?
De manier waarop we met onze maaltijden omgaan is, volgens Ayurveda ook heel belangrijk voor een goede spijsvertering. Ayurveda heeft hiervoor een aantal regels opgesteld die onderdeel zijn van de regels voor onze dagelijkse leefgewoonten (dinacharya). Eten terwijl de tv aanstaat, is bijvoorbeeld uit den boze. Volgens Ayurveda moet je echt genieten van de maaltijd en beslist ook niet gaan eten als er ruzie is. Rustig eten en goed kauwen. En met mate eten. Het beste is om ’s middags tussen 12.00 en 14.00 uur de warme maaltijd te nuttigen en om ’s avonds na 19.00 uur niet meer te eten. Je moet ook niet eten als je geen honger hebt. En altijd dankbaar zijn voor je eten. Dit zijn maar een paar voorbeelden waaruit al blijkt dat de meeste mensen zich tegenwoordig niet aan deze regels houden en daarmee hun spijsvertering nadelig beïnvloeden.
We verzuren ons lichaam
Het is duidelijk dat het gebruik van tamasisch voedsel zonder meer leidt tot het ontstaan van spijsverteringsproblemen. We eten te veel fastfood en te weinig verse groenten en fruit. We consumeren veel koffie, thee en alcohol. En we eten vis en vlees. Dit alles heeft een enorm verzurend effect op ons lichaam. Hierdoor raakt het evenwicht tussen de basen en zuren in ons lichaam verstoord. En dat evenwicht is essentieel voor onze gezondheid.
Dit evenwicht wordt nog verder verstoord doordat we vaak verkeerde voedselcombinaties eten en ook niet eten in overeenstemming met onze constitutie. En we gaan niet goed om met onze maaltijden. Allemaal factoren die uiteindelijk tot verzuring leiden.
En om het nog erger te maken: onze moderne levensstijl funest. We zijn gestrest, omringen ons met lawaai, we hebben geen tijd, we nemen geen rust, kortom, nog meer factoren die de zuur-base balans verstoren.
Het verzuringsproces
Als er verzurende stoffen in ons lichaam komen, gaat ons lichaam dit onmiddellijk neutraliseren. Hiervoor hebben we een klein buffersysteem: nieren, longen en huid zorgen ervoor dat het overtollige zuur wordt verwijderd. Maar door onze eetgewoonten en door onze leefstijl moet ons lichaam constant vechten tegen een enorme aanval van zuren. Het buffersysteem kan dit niet aan en er ontstaat een overschot aan zuren. Artritis, hartaanvallen, diabetes, kanker, depressie, overgewicht en vermoeidheid worden allemaal in verband gebracht met verzuring.
Ayurveda en verzuring
Duizenden jaren geleden onderkende Ayurveda reeds het principe van de verzuring. De hoofdoorzaak van ziekte is volgens Ayurveda een verzwakking van agni, oftewel van de enzymen die nodig zijn voor de spijsvertering. Zodra agni verzwakt, ontstaat er onverteerd voedsel (ama). Dit leidt tot verzuring (amlatwa) en tot fermentatie (vidaha). Ons lichaam reageert hier volgens Ayurveda als volgt op:
- het gaat slijm produceren om zich te beschermen tegen het zuur;
- het gaat vocht vasthouden om het zuur te neutraliseren;
- slijm en vocht vormen de slakken die wij tezamen gifstoffen (toxinen) noemen;
- gezonde oliën, vetten en cholesterol in het lichaam gaan kristalliseren en worden opgeslagen op andere plekken in het lichaam;
- mineralen gaan ook kristalliseren en op andere plekken in het lichaam zitten;
- en als gevolg hiervan ontstaan allerlei ziekten en microbengroei (gisten, parasieten, schimmels, virussen, bacteriën, vooral in een verzuurde darm);
- en dit hele proces veroorzaakt wederom een verzwakking van de agni waardoor we in een neergaande spiraal terechtkomen.
Ayurveda biedt perspectief!
Hoe krijgen we ons lichaam ontzuurd en weer in een goede zuur-base balans? Ayurveda biedt daarvoor een oplossing. Door het gebruik van mineraalzouten, door yoga en meditatie, door de juiste voedselkeuzen en door pancha karma reinigingskuren kan volgens Ayurveda het lichaam ontzuurd en gereinigd worden.
Een belangrijk onderdeel van de pancha karma kuur is de hogedarmspoeling. Deze behandeling zorgt voor een intensieve reiniging van de dikke darm. Door de moderne eet- en leefgewoonten is de dikke darm namelijk erg vervuild geraakt. Het onverteerde voedsel (ama) dat erin zit, vormt een bron voor allerlei ziekten. Bovendien veroorzaakt het ook plakvorming aan de wanden van de darm waardoor deze niet goed meer kan functioneren. Door de hogedarmspoeling wordt de dikke darm niet alleen ontdaan van de plak, maar worden ook allerlei bacteriën en gifstoffen verwijderd waardoor het zuur-base evenwicht zich weer kan herstellen.
Kies voor je gezondheid en eet volgens de principes van Ayurveda!
Want zoals Ayurveda zegt:
Als je het juiste voedsel eet, heb je geen medicijnen nodig.
Als je het verkeerde voedsel eet, helpen medicijnen ook niet.